Rateeb
عمران راتب خوانشی از نقاشی‌های تهمینه تومیریس نقد ذات‌باوری مهم‌ترین دغدغه‌ی اندیشه در جهان کنونی نیست، اما تأمل در چگونگی تحولی که مفاهیم ذات‌باورانه دچار آن شد، دست‌کم یکی از محورهای اساسی این اندیشه را تشکیل می‌دهد. بنابراین، افول اقتدارِ مفهوم سختی چون «ذات واحد و مطلق» دستاوردی است که به بهای بسیار سنگینی تنها…
Read More
Parkour
لکه و حادواقعیت خوانشی از فیلم «اسامه» ساخته‌ی صدیق برمک عمران راتب رخداد اگر بتوان از ظهور یک «رخداد» در معنای بدیویی کلمه در حوزه‌ی سینمای افغانستان سخن گفت، شاید در نشان‌دهی نمونه‌ی آن چندان هم سرگردان نشویم: فیلم اسامه‌ی صدیق برمک قبل از به‌بازار آمدن «سنگ صبور» و نمونه‌های اندک دیگر، همان رخداد غیرمنتظره…
Read MoreRateeb
عمران راتب تقدیم به یاد و خاطره‌ی خواهران میرابال که با جان‌فشانی و مرگ‌شان بنیادی شدند برای 25 نوامبر به‌عنوان «روز جهانی محو خشونت علیه زنان» و زنان قربانی ستم و بی‌عدالتی سرزمینم. کیت شوپن، بیداری، ترجمه‌ی رامین انوری، مؤسسه‌ی نشر واژه، کابل، خزان 1396 احتمالن می‌دانیم که هنگامی که با عبارت «بیداری» در مقام…
Read MoreRateeb
عمران راتب تأملی در باب حرکت-زمان-واقعیت قسمت اول بد نیست به یاد داشته باشیم که زندگی در حوزه‌ی عمومی روی‌هم‌رفته معمولن از یک‌تعداد نمادها و نشانه‌های روشن، تاریک و نیمه‌تاریکی تشکیل می‌شود که معنای میزان متفاوت برخورداری هریک آن‌ها از روشنی و تاریکی، این است که آن نماد یا نشانه به همان میزان از شفافیت…
Read MoreParkour
عمران راتب آن‌چه که می‌بینیم چی چیزی را می‌توان به‌عنوان نقطه‌ی عزیمت خود برگزید؟ چگونه می‌توان تعریفی از این نقطه‌ی عزیمت ارائه کرد که آن نقطه در عین این‌که مجرای ورود به متن محسوب می‌گردد، نقطه‌ی هزیمت یا دست‌کم نشانه‌یی که نحوه‌ی پایان ماجرا را بازنمایی می‌کند، تلقی نگردد؟ در فیلم «سنگ صبور» به‌نظر می‌رسد…
Read MoreRateeb
عمران راتب آدم‌های زیادی هستند که پیوسته حرف می‌زنند تا بگویند که چرا نباید حرف زد. بیان امری به هدف نشان دادن بیان‌ناپذیر بودن آن امر، اوج این تناقض‌نشان است. با این‌حال، ممکن است بتوان با کمی احتیاط، از موقعیت‌هایی سخن گفت که مسأله‌ی آن نه یک امر بیان‌ناپذیر است و نه میل انسان در…
Read MoreRateeb
عمران راتب تقدیم به جغد غمگینِ نشسته در باران، خسته از باران: رامین انوری شعری است از زینت نور خوب ما. عنوان شعر «انتظار» است؛ مفهومی که معناهای متعددی را در ذهن ما تداعی می‌کند و ممکن است امکان‌های متفاوتی از تأمل را به‌روی‌مان بگشاید. تصور کنید، تاریخ اگر وارونه شود، یکی از برجسته‌ترین معناهای…
Read MoreRateeb
عمران راتب بخش نخست تناقض‌نماهایی که با رویکردهای پساساختارگرا و پست‌مدرن در زمینه‌های گوناگون علوم انسانی آشکار شده‌اند، راه را نه‌فقط بر امکان‌های قطعیت‌ورزی، بلکه بر رابطه‌ی بی‌واسطه‌ی دال‌ها و مدلول‌ها نیز بسته است. انسداد این امکان سبب می‌شود که فهم امور دشوارتر گردد. برای این‌که در این‌صورت، معیار یا قوه‌ی حکمی وجود ندارد که…
Read MoreRateeb
عمران راتب ارائه‌ی خوانشی منسجم از متنی که در واقع نه یک متن، بلکه اثری که در برگیرنده‌ی متن‌های متعدد است، ناممکن اگر نباشد، نتیجه‌ی رضایت‌بخشی در پی ندارد. این‌جا ما با یک تناقض روبهرو می‌شویم: اگر هدفی که از خواندن شعری اراده می‌کنیم، رسیدن به لذتی باشد که در غیرشعر و یا ناشعر وجود…
Read MoreRateeb
عمران راتب شدن- عبارت ساده و کوتاهی است. معنای متصور در مواجهه‌ی نخست با این عبارت، آن را در حوزه‌ی افعال ساده و متعارف قرار می‌دهد. اگر دقت کنیم، گفت‌وگوهای روزمره‌مان شمار زیادی از این عبارت را در خود نهفته دارند. چون ساده شده است. عدم تأمل در نفس چیستی حامل در رابطه‌ی حامل با…
Read MoreRateeb
عمران راتب موضوع این یادداشت بیشتر حول سخنی از ژیل دلوز در گردش است. من در خوانش خود از اندیشه‌های دلوز، با چیزهای زیادی روبهرو می‌شوم که دلوز را برای من تبدیل به فیلسوفی متفاوت می‌کند. بحث صرفن بر سر وسعت و محدوده‌ی شگفت‌انگیز کار این فیلسوف متفاوت نیست، بلکه آن‌چه که به‌عنوان ارزش به…
Read MoreRateeb
عمران راتب در نخستین فصل از کتاب «طرح بزرگ» که کار مشترکی است از استیون هاوکینگ و لئونارد ملودینوف، زیر عنوان «راز هستی»، می‌خوانیم: «پیش از این، این‌ها پرسش‌هایی بودند پیش روی فلسفه، اما فلسفه مرده است. فلسفه نتوانسته همپای پیش‌رفت‌های نوین در علم، خصوصن فیزیک، حرکت کند» (ص 9). منظور مدعیان از پرسش‌های پیش…
Read MoreRateeb
عمران راتب (نیک است که این خوانش از کتاب، با روز جهانی کتاب مصادف شده است- با عرض حرمت به کتاب) این متن مواجهه‌یی است با مجموعه شعر «اسرافیل در بند…» سروده‌ی زهرا سور اسرافیل که به‌تازگی توسط کاشانه‌ی نویسندگان افغانستان در کابل منتشر گردیده است. از کشف و ادعا خبری نیست، مسأله کنار آمدن…
Read MoreRateeb
عمران راتب (تحلیل نشانه‌شناختی از شعری از باران سجادی- در استقبال از تدوین سومین کتاب شاعر) «کمر به قتل عمد خویش بسته‌ام مانده‌ام تا کجاها مرا راهنمایی خواهد کرد آری من تنها بازمانده‌ی خویشتنم! و هیچ‌وقت چیزی با تحمل این‌همه تنهایی مرا به فرصت زندگی راهنمایی نکرد مثل راه‌پیمایی عظیم مرده‌ها در یک شبکه‌ی تلویزیونی…
Read MoreRateeb
عمران راتب بخش دوم و پایانی هنگامی که از مفهومی به‌نام «خواست» یا اراده سخن می‌گوییم، دقیقن از چی چیزی سخن گفته‌ایم؟ لوازم این خواست که آن را به‌عنوان یک خواست برای ما تعریف می‌کند، چیست؟ خواست در خوانش‌های معمول، به‌مثابه‌ی بنیادی‌ترین ویژگی موجود انسانی در نظر گرفته می‌شود: خواست سویه‌ی ابژکتیوتری از میل است…
Read MoreRateeb
عمران راتب بخش نخست کانت با سه‌گانه‌ی «نقد» خود از متافیزیک تعریف تازه‌یی به دست می‌دهد. او با مشاهده‌ی هستنده‌ها و نخستین امر قابل مشاهده در میان آن‌ها، یعنی تنوع آن‌ها، می‌پرسد آیا بر همین تنوع هستی هم، یک «هستی» مترتب است؟ به این معنا که خود تنوع هم می‌تواند نحوه‌یی از هستی باشد؟ و…
Read MoreParkour
عمران راتب عقلی که سقراط را به سیخ کشید، او را بهتر از خودش شناخته بود. پرسش از مفاهیم در نزد سقراط، صرفن جنبه‌ی روشنگرانه ندارد؛ گاهی و اغلب، این پرسش‌ها پوشش کتمان‌گری می‌شوند تا سرگردانی و درماندگی انسان در پس آن‌ها، معنای دیگری پیدا کند. اما نتیجه‌ی این تقلا، همیشه آن چیزی نبوده که…
Read MoreRateeb
عمران راتب (جستاری در باب نسبت انسان با زبان و جهان- بخش دوم و پایانی) عرصه‌ی امپراتوری کلمات، عرصه‌یی ناهموار است. برای این‌که کلمات هیچ‌گاهی خود دارای آن نظمی نیستند که در چشم انسان به‌مثابه‌ی یک پیش‌پنداشت، در مدلول خویش ایجاد می‌کنند. معنای این امر آن است که کلمات در کنار این‌که خود را به…
Read More
